I.-Onderwerp waarover wij schrijven

Wij hebben u geschreven, broeders, over wat betrekking heeft op de martelaren, en in het bijzonder op de gezegende Polycarpus, die een einde maakte aan de vervolging, omdat hij er als het ware een zegel op had gezet door zijn martelaarschap. Want bijna alle gebeurtenissen die daarvoor plaatsvonden, vonden plaats opdat de Heer ons van bovenaf een martelaarschap zou tonen dat het Evangelie wordt. Want hij wachtte om overgeleverd te worden, zoals de Heer had gedaan, opdat ook wij zijn volgelingen zouden worden, terwijl wij niet alleen kijken naar wat ons aangaat, maar ook oog hebben voor onze naasten. Want het behoort tot de ware en gegronde liefde, dat men niet alleen zichzelf, maar ook alle broeders behouden wil zien.

II. – De wonderbaarlijke standvastigheid van de martelaren

Al de martelingen waren dus gezegend en edel, die plaatsvonden volgens de wil van God. Want het past ons, die een grotere vroomheid belijden dan anderen, om het gezag over alle dingen aan God toe te schrijven. En waarlijk, wie kan niet anders dan hun edelmoedigheid van geest en hun geduld bewonderen, met de liefde voor hun Heer die zij tentoonspreidden? – Die, toen zij zo verscheurd werden met gesels, dat het frame van hun lichaam, zelfs tot in de binnenste aderen en slagaders, open lag, nog steeds geduldig verdroegen, terwijl zelfs degenen die erbij stonden medelijden met hen hadden en hen betreurden. Maar zij waren zo grootmoedig, dat geen van hen een zucht of een kreun liet ontsnappen; dit bewijst voor ons allen dat deze heilige martelaren van Christus, op het moment dat zij zulke kwellingen ondergingen, afwezig waren van het lichaam, of liever, dat de Heer toen bij hen stond en met hen communiceerde. En, kijkend naar de genade van Christus, verachtten zij alle kwellingen van deze wereld en verlosten zich van de eeuwige straf door [het lijden van] één enkel uur. Daarom leek het vuur van hun woeste beulen hen koel. Want zij hielden de ontsnapping aan het eeuwige en nooit doofde vuur voor ogen en keken met de ogen van hun hart uit naar de goede dingen die voor de volhardenden zijn weggelegd; dingen “die het oor niet heeft gehoord, noch het oog heeft gezien, noch in het hart van de mens zijn opgekomen”, maar die hun door de Heer werden geopenbaard, omdat zij geen mensen meer waren, maar reeds engelen waren geworden. En op dezelfde wijze ondergingen zij, die tot de wilde beesten veroordeeld waren, vreselijke martelingen; zij werden uitgestrekt op bedden vol stekels en onderworpen aan verschillende andere soorten kwellingen, opdat, als het mogelijk was, de tiran hen door hun slepende martelingen tot verloochening [van Christus] zou brengen.

III. – De standvastigheid van Germanicus – De dood van Polycarpus wordt geeist

Want de duivel verzon inderdaad veel dingen tegen hen; maar God zij dank, hij kon niet over alles zegevieren. Want de meest nobele Germanicus versterkte de schroom van anderen door zijn eigen geduld, en vocht heldhaftig met de wilde beesten. Want toen de proconsul hem wilde overreden en hem aanspoorde medelijden te hebben met zijn leeftijd, lokte hij het wilde beest naar zich toe en provoceerde het, omdat hij des te sneller wilde ontsnappen uit een onrechtvaardige en goddeloze wereld. Maar hierop riep de hele menigte, verwonderd over de nobelheid van de geest van het vrome en godvruchtige ras van christenen, uit: “Weg met de atheïsten; laat Polycarpus gezocht worden!”

IV. – Quintus de afvallige

Een Phrygiër, Quintus genaamd, die pas uit Phrygië kwam, werd bang toen hij de wilde dieren zag. Dit was de man die zichzelf en enkele anderen dwong vrijwillig naar voren te komen. De proconsul overtuigde hem na veel smeekbeden om te zweren en te offeren. Daarom, broeders, bevelen wij hen niet aan, die zich [aan het lijden] overgeven, daar het Evangelie dit niet leert.

V. – Het vertrek en het visioen van Polycarpus

Maar de meest bewonderenswaardige Polykarpus, toen hij voor het eerst hoorde [dat hij gezocht werd], was in geen mate verontrust, maar besloot in de stad te blijven. Echter, om aan de wens van velen tegemoet te komen, werd hij overgehaald de stad te verlaten. Hij vertrok daarom naar een landhuis niet ver van de stad. Daar verbleef hij met een paar [vrienden] en deed niets anders dan dag en nacht bidden voor alle mensen en voor de Kerken in de hele wereld, volgens zijn gewoonte. En terwijl hij bad, kreeg hij drie dagen voor zijn gevangenneming een visioen; en zie, het kussen onder zijn hoofd leek hem in brand te staan. Daarop wendde hij zich tot degenen die bij hem waren en zei profetisch tot hen: “Ik moet levend verbrand worden.”

VI. – Polycarpus wordt verraden door een dienaar

En toen zij, die hem zochten, nabij waren, vertrok hij naar een andere woning, waar zijn achtervolgers onmiddellijk achter hem aankwamen. En toen zij hem niet vonden, grepen zij twee jongeren [die daar waren], van wie er een, onderworpen aan martelingen, bekende. Het was dus onmogelijk dat hij zich verborgen zou houden, aangezien degenen die hem verraadden tot zijn eigen familie behoorden. De Irenarch dan (wiens ambt hetzelfde is als dat van de Cleronomus), genaamd Herodes, haastte zich om hem in het stadion te brengen. Dit alles geschiedde, opdat hij zijn bijzonder lot zou vervullen, als deelgenoot van Christus, en opdat zij, die hem verraden hadden, de straf van Judas zelf zouden ondergaan.

VII. – Polycarpus wordt gevonden door zijn achtervolgers

Zijn achtervolgers dan, met ruiters, en met de jongeling bij zich, gingen op de dag van de voorbereiding rond etenstijd op weg met hun gebruikelijke wapens, alsof zij op pad gingen tegen een rover. En toen zij tegen de avond [op de plaats waar hij was] kwamen, vonden zij hem liggend in de bovenkamer van een bepaald huisje, waaruit hij naar een andere plaats had kunnen vluchten; maar hij weigerde, zeggende: “De wil van God geschiede.” Toen hij hoorde dat zij kwamen, ging hij naar beneden en sprak met hen. En terwijl de aanwezigen zich verwonderden over zijn leeftijd en standvastigheid, zeiden sommigen van hen. “Is er zoveel moeite gedaan om zo’n eerbiedwaardige man te vangen? Onmiddellijk daarna, in datzelfde uur, beval hij dat hun iets te eten en te drinken zou worden voorgezet, zoveel als zij maar wilden, terwijl hij hen verzocht hem een uur toe te staan om ongestoord te bidden. En toen zij hem toestemming gaven, stond hij en bad, vol van de genade van God, zodat hij niet kon ophouden gedurende twee volle uren, tot verbazing van hen die hem hoorden, zodat velen zich begonnen te beklagen dat zij tegen zo’n godvruchtige en eerbiedwaardige oude man waren uitgekomen.

VIII. – Polycarpus wordt in de stad gebracht

Zodra hij ophield met bidden en hij iedereen had genoemd die op enig moment met hem in aanraking was gekomen, zowel kleine als grote, illustere als duistere, alsmede de hele katholieke kerk in de hele wereld, was de tijd van zijn vertrek aangebroken. En de Irenarch Herodes, vergezeld van zijn vader Nicetes (beiden rijdend in een wagen), ontmoette hem, en hem in de wagen nemend, gingen zij naast hem zitten, en trachtten hem over te halen, zeggende: “Wat is er verkeerd aan te zeggen: Heer Caesar en te offeren, met de andere ceremoniën die bij zulke gelegenheden in acht worden genomen, en zich zo van de veiligheid te verzekeren?” Maar hij gaf hun eerst geen antwoord en toen zij hem bleven aansporen, zei hij: “Ik zal niet doen wat u mij aanraadt.” Daar zij geen hoop hadden hem te kunnen overreden, begonnen zij bittere woorden tot hem te spreken en wierpen hem met geweld uit de wagen, zodat hij, toen hij uit de wagen stapte, zijn been ontwrichtte. Maar zonder zich te laten verontrusten, en alsof hij nergens last van had, ging hij haastig vooruit, en werd naar het stadion geleid, waar het tumult zo groot was, dat men hem onmogelijk kon horen.

IX. – Polycarpus weigert CHRISTUS te beschimpen

Toen Polycarpus het stadion binnenging, kwam er een stem uit de hemel tot hem, die zei: “Wees sterk en toon u een man, O Polycarpus!” Niemand zag wie het was die tot hem sprak, maar de aanwezige broeders hoorden de stem. En toen hij naar voren werd gebracht, werd het tumult groot toen ze hoorden dat Polycarpus was meegenomen. En toen hij dichterbij kwam, vroeg de proconsul hem of hij Polykarpus was. Toen hij bekende dat hij dat was, probeerde [de proconsul] hem over te halen om [Christus] te verloochenen, zeggende: “Heb respect voor uw ouderdom,” en andere soortgelijke dingen, volgens hun gewoonte, [zoals]: “Zweer bij het fortuin van Caesar; heb berouw, en zeg: Weg met de Atheïsten.” Maar Polycarpus keek met een streng gezicht naar de hele menigte van de goddeloze heidenen die toen in het stadion waren, en zwaaide zijn hand naar hen, terwijl hij met gekreun naar de hemel keek, en zei: “Weg met de Atheïsten. “(5) Toen de proconsul hem aanspoorde en zei: “Zweer en ik laat u vrij, verwijt Christus”, verklaarde Polycarpus: “Zes en tachtig jaar heb ik Hem gediend en Hij heeft mij nooit iets misdaan; hoe kan ik dan mijn Koning en mijn Verlosser lasteren?”

X. – Polycarpus belijdt dat hij Christen is

En toen de proconsul hem nogmaals onder druk zette en zei: “Zweer bij het fortuin van Caesar,” antwoordde hij: “Daar gij tevergeefs aandringt dat ik, zoals gij zegt, zweer bij het fortuin van Caesar, en beweert niet te weten wie en wat ik ben, hoor mij met vrijmoedigheid verklaren dat ik een christen ben. En als u wilt weten wat de leer(6) van het christendom is, wijs mij dan een dag aan en u zult ze horen.” De proconsul antwoordde: “Overtuig het volk.” Maar Polycarpus zei: “Ik heb het juist geacht u rekenschap te geven van mijn geloof; want wij zijn geleerd de machten en autoriteiten die door God zijn verordend, alle eer te bewijzen die hun toekomt (wat voor ons geen schade inhoudt). Maar deze acht ik het niet waard van mij rekenschap te krijgen.”

XI. – Bedreigingen hebben geen effect op Polycarpus

De proconsul zei toen tegen hem: “Ik heb wilde beesten bij de hand; daarop zal ik u werpen, tenzij gij berouw hebt.” Maar hij antwoordde: “Roep ze dan, want wij zijn niet gewend ons te bekeren van het goede om het kwade aan te nemen; en het is goed voor mij om te veranderen van het kwade in het rechtvaardige.” Maar de proconsul zei weer tot hem: “Ik zal u door het vuur laten verteren, aangezien u de wilde beesten veracht, als u zich niet bekeert.” Maar Polycarpus zei: “Gij bedreigt mij met vuur, dat een uur brandt en na enige tijd weer dooft, maar gij weet niet van het vuur van het komende oordeel en van de eeuwige straf, die voor de goddelozen is weggelegd. Maar waarom treuzelt gij? Breng voort wat gij wilt.”

XII. – Polycarpus wordt veroordeeld om verbrand te worden

Terwijl hij deze en vele andere soortgelijke dingen sprak, was hij vervuld van vertrouwen en vreugde, en zijn gelaat was vol genade, zodat het niet alleen niet viel alsof het verontrust was door de dingen die tot hem werden gezegd, maar integendeel, de proconsul was verbaasd, en stuurde zijn heraut om in het midden van het stadion driemaal te verkondigen: “Polycarpus heeft bekend dat hij een christen is.” Toen deze aankondiging door de heraut was gedaan, riep de hele menigte van heidenen en Joden, die in Smyrna woonden, met onbedwingbare woede en met luide stem: “Dit is de leraar van Azië, de vader van de christenen en de omverwerper van onze goden, hij die velen heeft geleerd niet te offeren of de goden te aanbidden.” Aldus sprekende, riepen zij uit, en smeekten Filippus de Asiarch een leeuw op Polycarpus los te laten. Maar Filippus antwoordde dat het hem niet geoorloofd was dat te doen, aangezien de shows van de wilde beesten al afgelopen waren. Toen leek het hen goed om met één stem te roepen, dat Polycarpus levend verbrand moest worden. Want zo moest het visioen vervuld worden, dat hem was geopenbaard met betrekking tot zijn kussen, toen hij, terwijl hij bad, het in brand zag staan, zich omkeerde en profetisch tot de gelovigen die bij hem waren, zei: “Ik moet levend verbrand worden.”

XIII. – De brandstapel wordt opgericht

De menigte verzamelde onmiddellijk hout en takkenbossen uit de winkels en baden; vooral de Joden hielpen hen, naar gewoonte, gretig mee. En toen de brandstapel klaar was, legde Polycarpus al zijn kleren af en maakte zijn gordel los, en probeerde ook zijn sandalen uit te doen, iets wat hij niet gewend was te doen, omdat ieder van de gelovigen altijd benieuwd was wie het eerst zijn huid zou aanraken. Want vanwege zijn heilig leven was hij, nog voor zijn martelaarschap, getooid met allerlei goeds. Onmiddellijk daarna omringden zij hem met de stoffen die voor de begrafenisstapel waren klaargemaakt. Maar toen zij ook op het punt stonden hem met spijkers vast te zetten, zei hij: “Laat mij zoals ik ben; want Hij die mij kracht geeft om het vuur te verdragen, zal mij ook in staat stellen, zonder dat u mij met spijkers vastzet, zonder te bewegen in de stapel te blijven.”

XIV. – Het gebed van Polycarpus

Ze hebben hem toen niet vastgespijkerd, maar gewoon vastgebonden. En hij, die zijn handen achter zich plaatste, en gebonden was als een voorname ram uit een grote kudde om te offeren, en bereid om een aanvaardbaar brandoffer voor God te zijn, keek op naar de hemel en zei: “O Here God Almachtig, de Vader van Uw geliefde en gezegende Zoon Jezus Christus, door wie wij de kennis van U hebben ontvangen, de God van engelen en machten, en van elk schepsel, en van het gehele geslacht der rechtvaardigen, die voor U leven, ik dank U, dat Gij mij gerekend hebt, waardig voor deze dag en dit uur, dat ik deel heb aan het getal Uwer martelaren, in de beker van Uw Christus, tot de opstanding van het eeuwige leven, beide van ziel en lichaam, door de onkreukbaarheid [geschonken] door de Heilige Geest. Onder wie ik heden voor U mag worden aangenomen als een vet en aanvaardbaar offer, zoals Gij, de altijd waarachtige God, hebt voorbeschikt, vooraf aan mij hebt geopenbaard en nu hebt vervuld. Daarom loof ik U ook voor alles, ik zegen U, ik verheerlijk U, samen met de eeuwige en hemelse Jezus Christus, Uw geliefde Zoon, met wie, aan U en de Heilige Geest, de heerlijkheid zij nu en in alle komende eeuwen. Amen.”

XV. – Polycarpus is niet aangetast door het vuur

Toen hij dit amen had uitgesproken en zijn gebed had beëindigd, staken zij, die daartoe waren aangewezen, het vuur aan. En terwijl de vlam in grote hevigheid oplaaide, zagen wij, aan wie het gegeven was er getuige van te zijn, een groot wonder, en wij zijn bewaard gebleven om aan anderen te vertellen wat er toen gebeurde. Want het vuur, dat zich vormde in de vorm van een boog, zoals het zeil van een schip wanneer het gevuld is met wind, omsloot als een cirkel het lichaam van de martelaar. En van binnen verscheen hij niet als verbrand vlees, maar als gebakken brood, of als goud en zilver dat in een oven gloeide. En wij namen een zoete geur waar, alsof daar wierook of dergelijke kostbare specerijen rookten.

XVI. – Polycarpus wordt doorboord met een dolk

Tenslotte, toen die goddelozen bemerkten dat zijn lichaam niet door het vuur kon worden verteerd, gaven zij een beul opdracht om dichterbij te komen en hem met een dolk door te steken. En toen hij dit deed, kwam er een duif uit, en een grote hoeveelheid bloed, zodat het vuur doofde; en al het volk verwonderde zich dat er zo’n verschil was tussen de ongelovigen en de uitverkorenen, waartoe deze bewonderenswaardige Polykarpus behoorde, die in onze tijd een apostolisch en profetisch leraar en bisschop van de katholieke kerk in Smyrna was. Want elk woord dat uit zijn mond kwam, is volbracht of zal nog worden volbracht.

XVII. – De christenen wordt Polycarpus’ lichaam geweigerd

Maar toen de tegenstander van het geslacht der rechtvaardigen, de afgunstige, boosaardige en slechte, het indrukwekkende karakter van zijn martelaarschap bemerkte, en [het] onberispelijke leven dat hij vanaf het begin had geleid in aanmerking nam, en hoe hij nu gekroond was met de krans der onsterfelijkheid, omdat hij onbetwist zijn beloning had ontvangen, deed hij zijn uiterste best dat niet het minste gedenkteken van hem door ons zou worden weggenomen, hoewel velen verlangden dit te doen, en bezitters van zijn heilig vlees te worden. Daartoe stelde hij Nicetes, de vader van Herodes en broer van Alce voor, om de gouverneur te verzoeken zijn lichaam niet ten grave te dragen, “opdat,” zei hij, “zij Hem, die gekruisigd is, niet zouden verlaten en deze zouden gaan aanbidden.” Dit zei hij op voorstel en met dringende overtuiging van de Joden, die ons ook gadesloegen, toen wij hem uit het vuur wilden halen, omdat zij niet wisten, dat het voor ons niet mogelijk is Christus, die geleden heeft voor de redding van hen, die in de gehele wereld gered zullen worden (de onberispelijke voor de zondaars), ooit te verlaten, noch een ander te aanbidden. Hem aanbidden wij inderdaad als Zoon van God; maar de martelaren, als discipelen en volgelingen van de Heer, hebben wij waardig lief vanwege hun buitengewone genegenheid voor hun eigen Koning en Meester, van wie wij ook metgezellen[3] en medediscipelen mogen worden!

XVIII. – Het lichaam van Polycarpus wordt verbrand

De centurio dan, die de twist van de Joden zag, legde het lichaam in het midden van het vuur en verteerde het. Dienovereenkomstig namen wij daarna zijn gebeente op, als zijnde kostbaarder dan de voortreffelijkste juwelen, en meer gezuiverd dan goud, en legden het op een geschikte plaats, waarheen wij, naarmate de gelegenheid zich voordoet, met vreugde en blijdschap bijeengebracht zullen worden, de Heer ons zal toestaan de herdenking van zijn martelaarschap te vieren, zowel ter herinnering aan hen, die reeds hun loop hebben volbracht, als ter oefening en voorbereiding van hen, die nog in hun voetstappen zullen treden.

XIX. – Lof van de martelaar Polycarpus

Dit is dan het verslag van de gezegende Polykarpus, die, de twaalfde die in Smyrna gemarteld werd (en die van Philadelphia meegerekend), toch een eigen plaats inneemt in de herinnering van alle mensen, zodat er overal over hem gesproken wordt door de heidenen zelf. Hij was niet alleen een illustere leraar, maar ook een voortreffelijk martelaar, wiens martelaarschap allen wensen na te volgen, omdat het geheel in overeenstemming was met het Evangelie van Christus. Want omdat hij door geduld de onrechtvaardige stadhouder heeft overwonnen en zo de kroon der onsterfelijkheid heeft verworven, verheerlijkt hij nu, met de apostelen en alle rechtvaardigen [in de hemel], verheugd God, zelfs de Vader, en zegent onze Heer Jezus Christus, de Redder van onze zielen, de Bestuurder van onze lichamen en de Herder van de Katholieke Kerk over de hele wereld.

XX. – Deze brief moet aan de broeders worden doorgegeven

Daar gij dus verzocht hebt, dat wij u in het algemeen bekend zouden maken wat er werkelijk gebeurd is, hebben wij u thans door middel van onze broeder Marcus dit beknopte verslag gezonden. Wanneer gij dus zelf deze brief hebt gelezen, wees dan zo goed deze aan de broeders op grotere afstand te zenden, opdat ook zij de Heer mogen verheerlijken, die zijn eigen dienaren zo uitkiest. Aan Hem die in staat is ons allen door Zijn genade en goedheid in Zijn eeuwig koninkrijk te brengen, door Zijn eniggeboren Zoon Jezus Christus, Hem zij heerlijkheid, en eer, en macht en majesteit, tot in eeuwigheid. Amen. Groet alle heiligen. Zij die bij ons zijn groeten u, en Evarestus, die deze brief schreef, met zijn hele huis.

XXI. – De datum van het martelaarschap

Welnu, de gezegende Polycarpus leed het martelaarschap op den tweeden dag der maand Xanthicus, juist begonnen, den zevenden dag vóór de Kalendagen van Mei, op den grooten Sabbat, ten achtsten ure. Hij werd door Herodes gevangen genomen, Filippus de Tralliaan zijnde hogepriester, Statius Quadratus zijnde proconsul, maar Jezus Christus zijnde Koning in eeuwigheid, aan wien heerlijkheid, eer, majesteit en een eeuwige troon, van geslacht tot geslacht, toekomt. Amen.

XXII. – Groet

Wij wensen u, broeders, alle geluk, terwijl u wandelt volgens de leer van het Evangelie van Jezus Christus; met wie zij de eer van God de Vader en de Heilige Geest, voor de redding van Zijn heilige uitverkorenen, naar wiens voorbeeld de gezegende Polykarpus geleden heeft, in wiens voetsporen ook wij gevonden mogen worden in het koninkrijk van Jezus Christus!
Deze dingen heeft Caius overgeschreven uit de kopie van Irenaeus (die een discipel was van Polycarpus), omdat hij zelf intiem was met Irenaeus. En ik, Socrates, heb ze in Korinthe overgeschreven uit de kopie van Caius. Genade zij met u allen.
En ik, Pionius, schreef ze weer uit het eerder geschreven exemplaar, nadat ik ze zorgvuldig had onderzocht, en de gezegende Polycarpus ze aan mij had geopenbaard door een openbaring, zoals ik in wat volgt zal laten zien. Ik heb deze dingen verzameld, toen ze bijna waren vervaagd door het verstrijken van de tijd, opdat de Heer Jezus Christus ook mij samen met zijn uitverkorenen zou verzamelen in zijn hemelse koninkrijk, aan wie, met de Vader en de Heilige Geest, heerlijkheid zij tot in eeuwigheid. Amen.